Kabalık, Şiddet ve Nezaket

Duyarsız bir toplum olduk. Kabalığı normal görmeye başladık. Birbirimizi kırıp dökmeyi maharet sayan, nobranlığı dobralık olarak gören anlayış ayrık otu gibi hepimizi sardı. Argo ve müstehcen konuşmayı espri sayar olduk. Başkalarının inancıyla alay etmeyi eğlence sanır olduk.

Öyle ki daha da ileri gidip vicdansızlaşan, toplumun değerleriyle alay eden insanların yaptıklarına her gün üzülerek şahit oluyoruz.

Haz ve hız çağında yaşadığımız malum. Ancak bedenlerimizin peşine takılan ruhlarımız da yoruldu. İlişkilerimizdeki bencillik ve hoyratlaşma ile maneviyat eksikliği hepimizin ruhunu da ilişkilerini de kirletti.

Bu kirliliğin etkisiyle kurallı yaşamı (saygı/adabı muaşeret/görgü) içselleştiremeyen insanlar, giderek daha kaba ve sert insanlar haline geldi. Kabalıktan şiddete, saygısızlıktan hadsizliğe doğru akan bir çizgide hızla yol alıyoruz.

Peki insan neden kabalaşıyor? Neden hoyrat ve sert davranıyor? Neden duygusal ve fiziksel şiddete başvuruyor? Bunun birçok nedeni olabilir ancak aklımıza gelen ilk nedenleri şöyle sıralayabiliriz:

İnsanın özünü, varlığının anlamını ve yaşam gayesini ihmal eden modern yaşam ve düşünce biçimleri...

Ahlaki zafiyet... Manevi boşluk... Bilgi ve kültür eksikliği... Zaman baskısı ve rekabetten kaynaklanan acelecilik... Maişet telaşı ve buna bağlı koşuşturma...

Bulunduğu ortama, özellikle de yaşadığı şehre adapte olamama, şehrin kültürüne eklemlenememe, aidiyet bilincinin oluşmaması; yani kendisini o şehre, o topluma ve o gruba ait hissedememe...

Bencil ve sınırsız bir özgürlük düşüncesi ile yetiştirilmiş olma, insanın ruhî yanını ihmal eden, "ben"i ve bencilliği parlatan modern yaklaşımların etkisinde kalma...

En önemlisi de bütün bu nedenlerin öncesinde ve ötesinde ailenin ihmal edilmesi, çekirdek aile ile birlikte aile içi ilişkilerdeki yozlaşma...

Saygısızlığın, kabalığın, hoyratlığın, nobranlığın, kuralsızlığın, şiddetin çaresi ise görgü (saygı) ve nezaket... Yani kurallı ve incelikli bir davranış biçimini benimsemek...

Ailenin ihmali ile birlikte birçok konuda olduğu gibi kurallı ve incelikli davranış konusunda da sınıfta kaldık.

Çünkü görgü ve nezaket ailede öğreniliyor. Görgü ve nezaketin temeli ailede atılıyor. Kurallı ve incelikli bir davranış öncelikle ailede öğrenilip sergileniyor.

Ailede bu ilişkilerin ihmal edilmesi, maneviyat eksikliği, ahlaki kayıtsızlık, zaman baskısı, maişet telaşı, bencil tutum ve davranışlar, özgürlük anlayışı ve modern çocuk yetiştirme biçimleri bir araya geldiğinde; yalnızlaşan, değersizleşen, anlamını bulamayan, kendini güvende hissedemeyen, dolayısıyla da kendini korumaya alan insan kabalaşıyor, hoyratlaşıyor, daha ileri boyutta ise şiddete başvuruyor.

Çünkü insan; kendisini başkalarına göstermek, varlığını kabul ettirmek, muhtemel tehlikelerden korunmak, kendisini tehdit olarak algıladığı şeylerden korumak istiyor. Kendisi için tehdit gördüğü şeylere karşı geliştirdiği hınç ve hırsla varlığını garantiye almak istiyor.

İşte bu noktada elinde saygı ve nezaket anahtarı olmayan insan, kapıyı kırarak açmaya çalışıyor ya da korunmak için araya duvarlar örüyor. Bunu yaptıkça da kurallı davranışı (görgü) ve nezaketi daha çok göz ardı ediyor. Savaşta her şeyi mubah sayıyor. Onun için de kabalaşmaktan, kırıcı olmaktan, şiddet uygulamaktan çekinmiyor. Hakaret etmekten, alay etmekten, başkalarının değerleriyle dalga geçmekten çekinmiyor.

Bu tür olaylara şahit olduğumuzda bu davranışların sahiplerine kızıyoruz. Bence yanlış yere odaklanıyor, yanlış insanlara kızıyoruz. Sorun, kişisel değil, kurumsal... Aile kurumunun değerlerinin ve gücünün zayıflaması... Eğitim kurumunun asli fonksiyonundan uzaklaşması...

Çünkü görgü ve nezaket anlatılarak değil, gösterilerek öğretilir. Yaş itibarıyla algıda seçiciliği yüksek olan çocuklar, her şeye dikkat eder ve model alma yoluyla öğrenir. Bunun için çocuğun terbiyesi için ailede görerek ve göstererek öğrenme modelinin benimsenmesi; inançlara ve değerlere saygı başta olmak üzere anne-babanın örnekliği ve ilişkilere ihtimam göstermesi, çocukların görgü ve nezaketi öğrenmesi için olmazsa olmazdır.

Nezaket, kişinin ruhen olgunlaşmasının bir sonucu ve dışa yansımasıdır. Bu olgunlaşma ise büyük oranda ailede atılan temel ile mümkündür.

Bir mâni olmazsa haftaya buradan devam edelim...

11.05.2022